Publikacje

Joanna Karbarz-Wilińska, Dęby i burzany. Ukraińskie organizacje i partie związane z biskupem stanisławowskim Grzegorzem Chomyszynem (1925–1939), Gdańsk–Warszawa 2020, 308 s. ISBN 978-83-8229-025-7

Od Wydawcy:

Książka uzupełnia obecną w nauce polskiej lukę w zakresie opracowań dotyczących ukraińskiego nurtu chrześcijańskiego związanego z biskupem stanisławowskim Grzegorzem Chomyszynem. Ukazuje jego funkcjonowanie oraz zasięg oddziaływania w życiu politycznym Ukraińców. Prezentuje rolę, jaką w nim odegrał duchowny, a także działalność organizacji i partii chrześcijańskich, które wspierał. W książce przedstawiono m.in. proces powstawania tych ugrupowań oraz przybliżono ich oblicze ideowe.

Jarosław Syrnyk, Przemoc i chaos. Powiat sanocki i okolice: sierpień 1944 – lipiec 1947. Analiza antropologiczno-historyczna, Wrocław–Warszawa 2020, 688 s., ISBN: 978-83-8098-871-2

Zasadniczym przedmiotem dociekań prowadzonych w książce jest zjawisko przemocy, warstwą ilustracyjną zaś wydarzenia, które miały miejsce na terenie powiatu sanockiego w latach 1944–1947. Przemoc starano się ukazać z różnych stron. Doszukiwano się jej m.in. w charakterystyce łączących ludzi relacji. Dostrzeżono dynamikę przemocy. Osią wykładu nie stali się w tej książce typowi dla historii bohaterowie (ludzie, narody), ale określona sytuacja, a w zasadzie sekwencja sytuacji przemocowych.

Skala przemocy, do której doszło na terenie powiatu sanockiego i w jego bezpośrednim sąsiedztwie między połową 1944 a połową 1947 r., była porażająca. Jej zasadniczym wyznacznikiem stała się śmierć ponad 1,3 tysiąca ludzi. Można ponadto wyodrębnić idącą w tysiące liczbę napaści, grabieży, morderstw, pacyfikacji, potyczek, ostrzałów, porwań, podpaleń, pobić, gwałtów, aktów przemocy symbolicznej, akcji przymusowych wysiedleń i innych zdarzeń, które w ten czy inny sposób dałyby się zakwalifikować jako akty przemocy. Z perspektywy większości mieszkańców powiatu ciągłe zagrożenie przemocą i wszechogarniający chaos były jedyną zrozumiałą diagnozą sytuacji, w której się znaleźli, a jej racjonalizacją mogła być tylko chęć przetrwania.

Książkę można kupić tutaj:

Razem z Wojskiem Polskim. Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w 1920 r.

Ukraińskie wojsko było scentralizowaną i zorganizowaną siłą z własnymi organami zarządzania, jednostkami bojowymi, służbami bezpieczeństwa, zaopatrzenia i uzupełnienia. Wiosną 1920 r. wojsko to dosłownie odrodziło się z popiołów po straszliwej katastrofie z jesieni poprzedniego roku, kiedy wydawało się, że armia ukraińska została ostatecznie rozbita i zniknęła na zawsze. Wielka w tym zasługa naszych sojuszników – Polaków, z którymi żołnierze ukraińscy wspólnie ruszyli wyzwolić swój kraj spod władzy bolszewików. Okazało się, że nie była to ostatnia regularna kampania wojenna prowadzona przez Armię URL. Pod naciskiem wroga w listopadzie 1920 r. musiała się ona wycofać z ojczystych ziem.

Książka poświęcona tamtym wydarzeniom jest zwięzłą rozprawą naukową, maksymalnie wypełnioną materiałem faktograficznym, opartą w znacznej mierze na materiałach archiwalnych. Zawiera ona przede wszystkim informacje o formowaniu się centralnych organów władz wojskowych, rodzajów wojsk i służb, związków taktycznych, jednostek, wydzielonych pododdziałów i instytucji; ich strukturze organizacyjnej, liczebności i składzie dowództwa. Wszystko to dopomoże współczesnemu czytelnikowi w poznaniu całościowego obrazu ukraińskich sił zbrojnych w roku 1920 z ich mocnymi i słabymi stronami.

W utworzenie Armii URL 1920 r. wielki wkład wnieśli polscy sojusznicy, którzy w miarę swoich sił zapewniali ukraińskim żołnierzom umundurowanie i uzbrojenie, zaopatrywali ich w niezbędne materiały, sprzęt techniczny, amunicję itd. Należy podkreślić, że wsparcie militarne ze strony polskiej nie zostało wstrzymane nawet po zawarciu zawieszenia broni z bolszewikami. Wielką zasługę na tym polu ma marszałek Józef Piłsudski, który mimo wszelkich przeszkód politycznych znajdował nowe formy i możliwości wspierania Ukraińców, począwszy od idei przymierza, z których osobiście nigdy nie zrezygnował. Nie zważając na niewielką, w porównaniu z Wojskiem Polskim, liczebność, Armia URL była aktywnym uczestnikiem wojny przeciwko Rosji bolszewickiej, kampanię wojenną 1920 r. należy zatem traktować jako wojnę polsko-ukraińsko-sowiecką.

(Andrii Rukkas z Posłowia)

Andrij Rukkas, Razem z Wojskiem Polskim. Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w 1920 r., Warszawa 2020, 696 s., ISBN: 978-83-8098-843-9

Więcej o książce - zob.: 

Ukazał się drugiem siódmy tom z serii Łemkowie, Bojkowie, Rusini - historia, współczesność, materialna i duchowna kultura, będąca plonem konferencji, która odbyła się w 2017 r. w Starej Lesnej. Redaktorami dwuczęsciowej publikacji są Michal Šmigeľ, Bohdan Halczak, Roman Drozd, Stefan Dudra, Olena Kozakevych. Wydawcą tomu jest z kolei Belianum. Vydavateľstvo Univerzity Mateja Bela w Banskej Bystrici.

Nakładem wydawnictwa Libra.PL w roku 2018 wyszła książka Jarosława Syrnyka Trójkąt bieszczadzki. Tysiąc dni i tysiąc nocy anarchii w powiecie leskim (1944-1947). Jest to próba nowatorskiego spojrzenia na, zdawać by się mogło, dobrze już opisaną przeszłość tego regionu i mieszkających tam osób. Przede wszystkim pokazuje dramaty zwykłych ludzi, których losy naznaczyła II wojna światowa i toczące się w jej ramach konflikty, "wojny w wojnie". Osi narracji nie wytycza podział narodowościowy, lecz podział na tych, którzy dokonują przemocy i tych, którzy tej przemocy ulegają.