Patrycja Trzeszczyńska, Diaspora-pamięć-miejsca. Ukraińcy z Polski z lat 80. XX wieku w Kanadzie. Studium etnograficzne, Kraków 2019Książka imponuje wielością podjętych zagadnień, tropów, wielokrotnością „przesiewania” materiału empirycznego za pomocą zróżnicowanych narzędzi analitycznych. Patrycja Trzeszczyńska z wielką swobodą i pewnością siebie porusza się po terenie badawczym. Wynika to między innymi z czasu poświęconego badaniom oraz z jej gruntownego przygotowania do prowadzenia obserwacji społeczności kanadyjskich Ukraińców, dotychczasowej praktyki, w tym badań prowadzonych wśród polskich Ukraińców, sprawnego łączenia wiedzy antropologicznej z ukrainoznawczą. W rezultacie otrzymujemy pracę nie tylko przenikliwą, ale także dojrzałą, zakończoną interesującymi wnioskami.
dr hab. Jarosław Syrnyk, prof. UWr
Temat badawczy można uznać za w pełni pionierski; jednocześnie książka Patrycji Trzeszczyńskiej wpisuje się w cykl badań zajmujących się emigracją obywateli polskich w latach PRL, zwłaszcza dwóch ostatnich dekadach funkcjonowania tzw. realnego socjalizmu, i dopełnia wiedzę o ówczesnych przemieszczeniach ludnościowych, ich tle i konsekwencjach. Odnaleźć tu można wiele wątków autoetnograficznych. Autorka nie unika tematów trudnych, pisze na przykład o problemach badawczych związanych z percepcją jej samej w niektórych środowiskach migrantów, postawach niechęci, budowaniu barier, i wykazuje się bardzo wysoką świadomością metodologiczną. Przeprowadzone badania to wysokiej próby nowoczesna etnografia, uwzględniająca najważniejsze trendy badawcze w antropologii i studiach migracyjnych ostatnich dekad. Książka stanowi istotny wkład w rozwój dyscypliny, którą reprezentuje autorka, a szerzej: interdyscyplinarnych/ multidyscyplinarnych studiów migracyjnych, wzbogaca wiedzę o procesach
migracyjnych w kontekście transkontynentalnym, w których punktem wyjścia jest Polska.
migracyjnych w kontekście transkontynentalnym, w których punktem wyjścia jest Polska.
dr hab. Jacek Schmidt, prof. UAM
Patrycja Trzeszczyńska – etnolożka i ukrainoznawczyni, adiunkt w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ. Porusza się na styku studiów nad pamięcią i diasporą, antropologią etniczności i etnologią Europy Wschodniej. Zajmuje się pamięcią kulturową, światami mniejszości etnicznych, związkami pamięci, przestrzeni i narracji, regionalnymi politykami kreowania wizerunku grup i miejsc, zjawiskiem autoprezentacji i kulturowych ekspresji. Od wielu lat prowadzi badania wśród społeczności ukraińskiej w Polsce, w regionach, które Ukraińcy zamieszkiwali do 1947 r., a gdzie do dziś pozostało po nich dziedzictwo kulturowe, oraz na Ukrainie i w Kanadzie. Autorka książek Pamięć o nie-swojej przeszłości. Przypadek Bieszczadów (WUJ, Kraków 2016), Łemkowszczyzna zapamiętana. Opowieści o przeszłości i przestrzeni (WUJ, Kraków 2013) oraz artykułów poświęconych antropologicznym badaniom pamięci kulturowej. Stypendystka MNiSW, University of Toronto i University of Alberta (Edmonton, Kanada)
Książka do nabycia m.in. w Wydawnictwie Uniwersytetu Jagiellońskiego.
https://www.wuj.pl/page,produkt,prodid,3351,strona,Diaspora_pamiec_miejsca,katid,26.html
Spis treści
Uwagi wstępne i zarys kontekstu
Podziękowania
Rozdział 1 Diaspora i pamięć. Wprowadzenie
1.1. Przed wyjazdem. Ukraińska społeczność w PRL
1.2. „Ukrainiec sobą może być tylko na emigracji”. Diaspora ukraińska w Kanadzie
1.3. Antropolożka na rowerze. Metody, perspektywy i charakterystyka badań
Rozdział 2 Ku antropologii diaspory
2.1. Diaspora w naukach społecznych i antropologii
2.2. Trzy autobusy i austriacki czyściec. Droga do Kanady
2.3. Oczekiwania i „normalne życie”. Etnografia miejsc, zdarzeń i wyobrażeń
2.4. Pomiędzy transnarodowością a zerwaniem. Tożsamość kosmopolityczna
Rozdział 3 Etnografia diasporycznej pamięci
3.1. Pamięć i migracje. Inspiracje teoretyczne
3.2. Postpamięć migracyjna. Znaczenie wspomnień rodziców
3.3. „Kryptonim Tryzub”. Wspomnienia z PRLu
3.4. Pamięć diaspory. Dyskursy – środki – figury
Rozdział 4 Granice, sieci i praktyki samopozycjonowania się
4.1. Metropolie i wielokulturowość. Pozycjonowanie się w społeczeństwie kanadyjskim i stosunek do Inności
4.2. Etniczność i państwo. O transgresjach i kontestacji granic
4.3. Polacy w Kanadzie. Nadzwyczaj potrzebny (nie)obcy i granice swojskości
4.4. „Być kompletnym”. Codzienne dyskursy i odświętne praktyki a samopozycjonowanie się w ramach diaspory
Rozdział 5 Dom, powroty, oddalenia. Etnografia rozłąki
5.1. „Tam jest człowiek wychowany – tu są inne obyczaje”: rozłąka i zerwanie
5.2. Sny o Polsce. Rola miejsc i rzeczy
5.3. Płeć migracji. Studium (kilku) przypadków
5.4. Problem drugiego pokolenia. Kim są dzieci Ukraińców z Polski?
Zakończenie. Życie w Kanadzie: wielość kultur – getto pamięci – obywatele świata
Bibliografia
Spis fotografii
Ukraińskie Towarzystwo Historyczne w Polsce